Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)
Theo Công an tỉnh Lào Cai, thiết bị di động hiện lưu trữ phần lớn thông tin cá nhân của người dùng, từ tin nhắn, hình ảnh đến tài khoản ngân hàng. Vì vậy, chúng thường bị kẻ gian tìm cách xâm nhập để chiếm đoạt dữ liệu.
Trên thực tế, việc hack điện thoại không còn diễn ra theo cách tấn công trực tiếp hay dò mật khẩu, bởi các hệ điều hành như Android và iOS đã được trang bị nhiều lớp bảo mật. Thay vào đó, kẻ gian thường lợi dụng sự bất cẩn của người dùng thông qua các tin nhắn, email hoặc đường link giả mạo để đánh cắp thông tin đăng nhập.
Vì vậy, việc nhận biết sớm những dấu hiệu bất thường trên thiết bị có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ dữ liệu cá nhân. Sau đây là những dấu hiệu cảnh báo điện thoại đã bị hack.
Ứng dụng lạ hoặc quảng cáo xuất hiện liên tục
Trong quá trình sử dụng, nếu điện thoại bất ngờ xuất hiện một ứng dụng mà người dùng không nhớ đã từng cài đặt, đây thường là dấu hiệu đầu tiên cho thấy thiết bị đã bị can thiệp. Tình trạng quảng cáo bật lên liên tục, gây gián đoạn khi sử dụng, cũng là biểu hiện thường gặp của các phần mềm không mong muốn.
Nguyên nhân của tình trạng này phần lớn xuất phát từ việc cài đặt ứng dụng ngoài nguồn chính thức. Trên Android, người dùng có thể tải ứng dụng từ nhiều nền tảng khác nhau, không chỉ riêng Cửa hàng Play. Sự linh hoạt này giúp việc sử dụng thuận tiện hơn, nhưng đồng thời cũng làm tăng nguy cơ điện thoại bị cài phần mềm độc hại so với các hệ điều hành có hệ sinh thái khép kín như iOS.
Khi đã xâm nhập vào thiết bị, các phần mềm độc hại thường tồn tại dưới hai dạng phổ biến. Phần mềm quảng cáo liên tục hiển thị các cửa sổ hoặc nội dung quảng cáo, gây khó chịu và ảnh hưởng đến trải nghiệm sử dụng. Nguy hiểm hơn là trojan, có thể hoạt động âm thầm và thu thập thông tin cá nhân như mật khẩu, tin nhắn hoặc dữ liệu tài chính.
Trước những biểu hiện trên, người dùng cần xử lý sớm để hạn chế rủi ro. Việc đầu tiên là kiểm tra và gỡ bỏ các ứng dụng đáng ngờ. Bên cạnh việc gỡ ứng dụng, người dùng cũng nên sử dụng các công cụ bảo mật sẵn có. Tính năng Google Play Protect cho phép quét và phát hiện phần mềm độc hại ngay trong Cửa hàng Play, góp phần tăng thêm một lớp bảo vệ cho thiết bị.
Thiết bị chậm, nóng máy hoặc hao pin bất thường
Khi điện thoại bỗng hoạt động chậm hơn, dễ nóng lên hoặc nhanh hết pin dù không sử dụng nhiều, người dùng không nên chủ quan. Đây có thể là dấu hiệu cho thấy thiết bị đang phải xử lý các tác vụ chạy ngầm mà người dùng không kiểm soát được.
Một số phần mềm độc hại được cài vào điện thoại không nhằm đánh cắp dữ liệu ngay lập tức, mà lén sử dụng tài nguyên của thiết bị. Trong đó, có loại tận dụng năng lực xử lý của điện thoại để phục vụ việc đào tiền điện tử. Hình thức này từng phổ biến trên máy tính và hiện đã xuất hiện trên điện thoại Android.
Do phải hoạt động liên tục ở chế độ nền, những phần mềm này khiến thiết bị dễ nóng, phản hồi chậm và tiêu hao pin nhanh hơn bình thường, ngay cả khi người dùng không mở các ứng dụng nặng.
Nếu tình trạng này kéo dài, người dùng nên kiểm tra lại mức tiêu thụ pin và hoạt động nền của các ứng dụng. Việc một ứng dụng lạ hoặc dịch vụ không rõ nguồn gốc tiêu tốn nhiều năng lượng là dấu hiệu cho thấy điện thoại có thể đã bị cài phần mềm không an toàn.
Ngoài ra, sự suy giảm hiệu năng cũng có thể đến từ các phần mềm theo dõi hoặc ghi lại thao tác người dùng. Những chương trình này hoạt động âm thầm trong hệ thống, vừa chiếm tài nguyên, vừa tiềm ẩn nguy cơ rò rỉ thông tin.
Một dấu hiệu khác không nên bỏ qua là lượng dữ liệu di động tăng bất thường. Trong nhiều trường hợp, đây là hệ quả của việc điện thoại liên tục gửi thông tin ra bên ngoài mà người dùng không hay biết.
Tin nhắn lạ hoặc yêu cầu đăng nhập bất thường
Trong các hình thức tấn công hiện nay, lừa đảo trực tuyến vẫn phổ biến nhất. Thay vì xâm nhập hệ thống, kẻ gian thường gửi email hoặc tin nhắn kèm đường link dẫn đến các trang web giả mạo, được thiết kế giống trang chính thức để đánh cắp mật khẩu và thông tin cá nhân.
Ở giai đoạn này, điện thoại có thể chưa bị cài mã độc, nhưng việc liên tục nhận tin nhắn hoặc email đáng ngờ cho thấy người dùng đang bị đưa vào tầm ngắm của các chiến dịch lừa đảo.
Đáng chú ý, nhiều nội dung lừa đảo ngày càng tinh vi, có thể giả danh tổ chức quen thuộc hoặc người quen, khiến người dùng khó phân biệt thật – giả nếu thiếu cảnh giác.
Trước các rủi ro bảo mật, người dùng không nên nhấp vào đường link hay tải tệp đính kèm từ nguồn không rõ ràng. Dù hệ thống email đã hỗ trợ cảnh báo liên kết nguy hiểm, sự cảnh giác của người dùng vẫn là yếu tố then chốt.
Bên cạnh đó, xác thực hai yếu tố giúp tăng mức độ an toàn cho tài khoản, song không phải lá chắn tuyệt đối, bởi các yêu cầu xác nhận giả mạo vẫn có thể khiến người dùng bị đánh lừa.
Vì vậy, nếu điện thoại bất ngờ xuất hiện yêu cầu xác thực mà người dùng không khởi tạo, cần từ chối ngay lập tức. Việc cảnh giác với những tín hiệu bất thường này đóng vai trò quan trọng trong việc tránh rơi vào bẫy lừa đảo trực tuyến.
Cách xử lý khi nghi ngờ điện thoại bị xâm nhập
Khi điện thoại có dấu hiệu chạy chậm, nhanh hết pin, xuất hiện quảng cáo hoặc ứng dụng lạ, hay liên tục nhận yêu cầu đăng nhập bất thường, người dùng cần kiểm tra thiết bị ngay vì đây thường là biểu hiện đã bị xâm nhập.
Trước hết, người dùng nên gỡ bỏ các ứng dụng đáng ngờ và đổi mật khẩu những tài khoản quan trọng. Việc rà soát toàn bộ thiết bị để phát hiện phần mềm chạy ngầm cũng giúp hạn chế nguy cơ rò rỉ thông tin.
Xét về bảo mật, iPhone có lợi thế nhờ hệ sinh thái khép kín, trong khi Android linh hoạt hơn nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu cài ứng dụng ngoài nguồn chính thức. Người dùng Android nên tận dụng Google Play Protect và cân nhắc sử dụng thêm ứng dụng bảo mật uy tín.
Bên cạnh đó, việc cập nhật hệ điều hành thường xuyên là cần thiết để vá các lỗ hổng bảo mật. Nếu đã áp dụng nhiều biện pháp nhưng vẫn cảm thấy không an toàn, khôi phục cài đặt gốc là giải pháp cuối cùng để đưa thiết bị về trạng thái ban đầu.
